De stem van Jean Capart

De stem van Jean Capart, vader van de egyptologie in België

In februari 1897, 125 jaar geleden, werd bij de Koninklijke Musea voor Decoratieve en Industriële kunsten in het Jubelpark een jonge freelance medewerker aangeworven om de kleine Egyptische collectie op orde te brengen. Jean Capart was toen 20 jaar oud. Later bevorderde hij tot hoofdconservator en directeur van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis. Tot aan zijn dood in 1947 heeft hij een grote bijdrage geleverd aan het ontstaan en de ontwikkeling van de egyptologie in België, in die mate zelfs dat Brussel in de jaren 1930 wel eens de "hoofdstad van de egyptologie" werd genoemd.

Toevallig hebben onderzoekers van het project Pyramids and Progress, dat de ontwikkeling van de egyptologie in België bestudeert, onlangs in de archieven van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis een 78-toerenplaat ontdekt met een toespraak van Jean Capart, opgenomen op 21 februari 1947, tijdens een plechtigheid ter ere van zijn 70e verjaardag, slechts enkele maanden voor zijn dood. De inhoud van deze plaat is gedigitaliseerd door de medewerkers van het Muziekinstrumentenmuseum en de stem van Jean Capart is nu te beluisteren. Ook de tekst van de toespraak werd in de archieven teruggevonden.

Uittreksel uit de toespraak van Jean Capart op 21 februari 1947:

« Et comment ne serais-je pas ému de constater le concours dans cette salle des plus hautes personnalités, aussi bien que des collaborateurs les plus humbles de mes années du Cinquantenaire ? On a mis fin à ma carrière de musée déjà près de cinq ans, et j’ai pu retourner presque sans regret comme sans entraves à mes premières amours, à l’égyptologie. La générosité avec laquelle vous avez accepté ma suggestion au bénéfice de la Fondation Egyptologique me touche profondément. Mon ardeur au travail, dans les quelques années qui me restent à parcourir, vous démontrera, j’espère, que le grain que vous mettez entre mes mains ne sera pas versé sur un sol aride. Je vous en dis à tous un cordial merci. [Applaudissements]

Ce n’est pas tout, j’ai encore un mot à dire. J’espère que vous me pardonnerez d’être né au mois de février [rires] et de vous avoir imposé par là l’obligation de sortir ce soir avec une température aussi inclémente. [Applaudissements] »

"Hoe zou ik niet ontroerd zijn door de aanwezigheid in deze zaal van de hoogste prominenten, tot de meest eenvoudige medewerkers uit mijn Jubelparkjaren. Mijn museumcarrière werd bijna vijf jaar geleden beëindigd, waardoor ik zo goed als zonder spijt en zonder belemmering terug kon keren naar mijn eerste liefde, de egyptologie. De edelmoedigheid waarmee u mijn suggestie ten bate van de Egyptologische Stichting hebt aanvaard, raakt mij diep. Mijn werklust, in de weinige jaren die mij nog resten, zal, hoop ik, aantonen dat het zaadje dat u in mijn handen legt, niet in onvruchtbare aarde zal vallen. Ik zeg u allen hartelijk dank. [Applaus]

Dat is nog niet alles, ik wil er nog iets aan toevoegen. Ik hoop dat u me vergeeft dat ik in februari geboren ben en dat ik u heb verplicht om vanavond bij zulk guur weer uit te gaan. [Applaus]".

De specialiteit van Jean Capart was de Egyptische kunst, waarover hij meer dan 800 publicaties (boeken, artikelen, enz.) realiseerde. In 1923 begeleidde hij Koningin Elisabeth der Belgen tijdens haar bezoek aan Egypte en bezocht met haar het graf van Toetanchamon. De Koningin was zo enthousiast dat onder haar impuls de Koningin Elisabeth Stichting voor egyptologie werd opgericht.

Een inventaris van de archieven van Jean Capart zal binnenkort op de website van het museum worden geplaatst en een deel van de documenten zal in de komende maanden worden gedigitaliseerd. In 2023 verschijnt een biografie van deze vader van de Belgische egyptologie, geschreven door Jean-Michel Bruffaerts, en eind 2023 wordt in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis een tentoonstelling georganiseerd die aan de egyptologie gewijd zal zijn.